Bijbelvertalingen

Erasmus
Een vrije vertaling/bewerking van het artikel: ‘In Defense of Erasmus’,het oorspronkelijke artikel is geschreven door dr. John Cereghin,
Pastor in de ‘Grace Baptist Church of Smyrna’, Delaware.

Inleiding

Eén van de meest gehoorde kritieken tegen de Reformatie-tekst van de Bijbel, de King James 1611 en onze daaraan zeer nauw verwante Statenvertaling, is dat de Griekse tekst die eraan ten grondslag ligt – de Textus Receptus – inferieur zou zijn aan de ‘moderne’ Griekse teksten. De aanval op de Textus Receptus concentreert zich vaak op de bekende Nederlandse wetenschapper uit de Reformatie: Desiderius Erasmus. Het was Erasmus die het eerste Griekse Nieuwe Testament publiceerde, en wel in 1516 na Chr. Dit was de eerste editie, waarna er nog vier zouden volgen. Hiermee was de basis gelegd voor de Textus Receptus die ten grondslag ligt aan het Nieuwe Testament van de Engelse King James 1611 en onze Statenvertaling.

Wat zijn de meest gehoorde argumenten tegen Erasmus? Erasmus was Rooms-katholiek, Erasmus was humanist, Erasmus’ Griekse Tekst was snel vervaardigd in verband met een centenkwestie en daardoor vol met fouten, en hij had geen toegang tot de moderne handschriften. Dit zijn enkele van de standaard beschuldigingen, die elke keer opnieuw tegen hem en de Textus Receptus gebruikt worden. Wanneer we deze tegenwerpingen en beschuldigingen echter onderzoeken, dan blijken ze vaak ongegrond! Laten wij in deze pagina enkele van die vragen eens nader bekijken.


Was Erasmus Rooms-katholiek, en was bij gevolg ook zijn Textus Receptus een Rooms-katholieke tekst?

Wanneer Erasmus Rooms-katholiek zou zijn, zo stelt men, dan zou ook zijn Textus Receptus Rooms-katholiek zijn. De waarheid is echter dat Erasmus in de Rooms-katholieke Kerk was, en dus wat de naam betreft inderdaad Rooms-katholiek was, maar Erasmus was niet praktiserend Rooms-katholiek! Was Erasmus Rooms-katholiek? Ja, maar dat was in feite bijna elke gelovige in zijn tijd (behalve de Waldenzen). Erasmus was in zijn hart echter een Hervormer. Erasmus had constant kritiek op de leringen en de praktijk van de Rooms-katholieke Kerk en haar ‘bijbel’, de Latijnse Vulgaat. Erasmus verwierp de Latijnse Vulgaat namelijk. Maarten Luther, bekend als Hervormer, gebruikte voor zijn Duitse Nieuwe Testament Erasmus’ werk. Zou Luther, die zich losgemaakt heeft van de Rooms-katholieke Kerk, een Rooms-katholieke tekst gebruiken voor zijn Protestantse Bijbel? Erasmus stierf onder Protestantse vrienden, buiten de Rooms-katholieke Kerk.

Indien Erasmus zo Katholiek was, indien zijn tekst zo Katholiek was, wie waren dan de vijanden van die Rooms-katholieke Kerk? En waarom is de tekst van Erasmus, de Textus Receptus, nooit door Rome geaccepteerd? Waarom verwees Luther, bij wijze van beeldspraak, naar Erasmus’ tweede editie van de Textus Receptus als ‘zijn vouw’, indien Erasmus zo Rooms-katholiek was? Erasmus’ Griekse Nieuwe Testament is nota bene door Rome gedurende het Concilie van Trente op een lijst van verboden boeken geplaatst, wat inhield dat Katholieken dit werk niet mochten lezen zonder toestemming van de Roomse Kerk. Erasmus is door sommige Katholieken wel betiteld als de Antichrist.

In Rooms-katholieke literatuur is te vinden dat Erasmus een ketter was (de schrijver Hugh Pope bijvoorbeeld). Erasmus zou beelden, relikwieën, pelgrimsreizen e.d. belachelijk maken. En Pope zegt zelfs dat Erasmus serieuze twijfels had bij alle artikelen van het Rooms-katholieke geloof: de mis, de biecht, het celibaat, de Apostolische opvolging, het vasten en de transsubstantiatie-leer bijvoorbeeld. Tevens had Erasmus geen goed woord over voor het benoemen van zogenaamde heiligen en de gebeden tot Maria. Wanneer men dus stelt dat Erasmus niet in onenigheid met de Roomse leer leefde, dan heeft men het bij het verkeerde eind. Wanneer men dus spreekt over de Rooms-katholiek Erasmus, dan probeert men hem anders af te schilderen dan hij werkelijk was, men spreekt zich dan uit tegen de feiten.

De Paus had Erasmus aangeboden om hem tot kardinaal te benoemen (om hem het zwijgen op te leggen? Misschien gevoelig zijnde voor een hoge functie?), maar hij weigerde (!), met het zeggen, dat zijn geweten geen compromis kon sluiten. Erasmus was toegewijd aan zijn taak om de Bijbel in de handen te brengen van de gewone man, om te zorgen dat het wereldwijd mogelijk was om de Bijbel te vertalen; dat is iets wat geen enkele Paus zou ondersteunen, zeker in die dagen niet. Daar komt bij, dat Erasmus zijn werk ook vergezeld heeft laten gaan van voetnoten op de Bijbelteksten. Uit deze voetnoten blijkt des te meer zijn anti-Roomse houding. Hij bekritiseert bij zijn commentaar op 1 Kor. 14 : 19 de Roomse mis, die in onbekende tongen gehouden werd (Latijn), terwijl je er, aldus Erasmus, in geen zes maanden een preek hoorde, waarin mensen werden opgeroepen om hun levens te veranderen. Zijn commentaar op 1 Timótheüs 3 : 2 betreft het celibaat. Volgens de Bijbel mag je in het ambt dus trouwen; volgens Rome niet, wat volgens Erasmus leidt tot lust en incest. Zo zijn er meer voorbeelden te noemen. Er zijn vele andere werken van Rooms-katholieke auteurs bekend, die Erasmus bestempelen als Godslasteraar. Hoe kunt u dan nog blijven volhouden dat Erasmus Rooms-katholiek was?

Erasmus schreef het volgende in zijn “Treatise on Preparation for Death”:

“Wij zijn verzekerd van de overwinning over de dood, overwinning over het vlees, overwinning over de wereld en satan. Christus belooft ons vergeving van zonden, honderdvoudige vrucht in dit leven en daarna het eeuwige leven. En waarvoor? Voor ons eigen voordeel? Nee, door de genade van het geloof, welke is in Christus Jezus … Christus is onze rechtvaardiging … Ik geloof dat er velen zijn, die niet vergeven zijn door een priester, die geen deel hebben gehad aan de Eucharistie, die niet gezalfd zijn en die geen christelijke begrafenis gehad hebben, en die in vrede rusten; terwijl velen die de rituelen van de Kerk allemaal wel hebben ondergaan en bij het altaar begraven zijn, nu in de hel zijn … Vlucht naar Zijn wonden, en u zult gered zijn.” (Bron: Roland Bainton, “Erasmus of Christendom”, pp. 68 – 70; 269 – 70).

Het doel van het oprichten van de Roomse Jezuïetenorde had dan ook niets anders tot doel, dan het vernietigen van de Tekst van Erasmus, en de King James 1611, aldus Frank Logsdon. Overigens het werk van de Jezuïeten wordt ook goed beschreven in “Final Authority” van dr. William Grady.

Het doel van Erasmus was de Rooms-katholieke Kerk van binnenuit te hervormen. Erasmus heeft deze Kerk dan ook nooit officieel verlaten, maar het kan maar al te duidelijk NIET worden ontkend dat Erasmus in zijn hart geen Rooms-katholiek was. Luther heeft de Rooms-katholieke Kerk wel verlaten. Erasmus was dus geen echte Lutheraan, echter het mag duidelijk zijn dat Erasmus wel degelijk overeenstemde met de meeste punten van Luthers kritiek op de Rooms-katholieke Kerk. Erasmus Griekse Tekst kan op grond daarvan dan ook geen Rooms-katholieke tekst genoemd worden.


Heeft Erasmus zijn Griekse Tekst niet opgedragen aan een Paus?

De eerste editie van de Textus Receptus heeft hij inderdaad opgedragen aan Paus Leo X. Dat hij zijn tekst heeft opdragen aan een paus, zegt niets over een eventuele afkeer van of genegenheid voor het Roomse! Ik denk aan een recent boek van Peter Scheele: ‘Degeneratie, het einde van de evolutietheorie’, uitgegeven door uitgeverij Buijten & Schipperheijn. Het boek behandelt de redenen waarom de evolutietheorie afgeschaft moet worden, toch draagt Peter het boek op aan ‘de vijand’, namelijk Midas Dekkers, die de verpersoonlijking van traditioneel evolutionistisch denken in Nederland is! Het argument van ‘opdragen aan de paus’ wordt gebruikt om te laten zien dat de Textus Receptus van Erasmus net zo goed Rooms-katholiek zou zijn. Maar dat is die Tekst niet! De Textus Receptus van Erasmus is ‘anti-katholiek’! En dat blijkt uit het feit, dat het op grond van de Concilie van Trente (1545 – 1563 n. Chr.) voor Rooms-katholieke gezagsdragers officieel verboden is om teksten van Erasmus, en vertalingen daarvan afgeleid, te gebruiken. Bij de vorige vraag hebben we daar uitvoerig bij stilgestaan.

Was Erasmus voldoende gekwalificeerd om een Griekse Tekst samen te stellen?

Er zijn ook aanvallen op Erasmus’ genoten onderwijs. Zonder twijfel is Erasmus echter de grootste geleerde uit de Reformatie. Erasmus had het beste onderwijs in Grieks genoten, dat in het 16e eeuwse Europa mogelijk was. Het grootste deel van het jaar 1506 gebruikte hij om door middel van studie in Bologne, Rome, Florence en Padua, zijn Grieks te verbeteren. Hij had de beste Griekse leraar van zijn dagen. Gedeeltelijk heeft hij het Grieks op zichzelf geleerd, maar niet alles. Wat ook wel tegen Erasmus gebruikt wordt, is het feit dat hij niet uitmuntend was in Hebreeuws. Maar dit is echter een onbelangrijk punt. Waarom zou hij volledig Hebreeuws moeten beheersen, wanneer hij geïnteresseerd was in de Griekse en Latijnse klassieken, en in de Nieuwtestamentische handschriften? Erasmus heeft nooit geprobeerd het Oude Testament te vertalen; waarom zou hij Hebreeuws studeren?

We kunnen zelfs zonder twijfel stellen dat Erasmus’ wetenschappelijke kennis en genoten onderwijs dat van een willekeurig tiental van zijn moderne critici ver overstijgt.

Was Erasmus’ Griekse Tekst snel afgewerkt en vol met fouten?

Eén van de hoofdbeschuldigingen tegen de Textus Receptus is dat het snel in elkaar gezet zou zijn, en dat Erasmus slechts enkele late handschriften daarvoor tot zijn beschikking had. Inderdaad, zijn eerste editie is met haast voorbereid, maar niet omdat Erasmus onzorgvuldig in zijn werk was, maar hij moest een deadline van zijn uitgever halen. Hij rondde het werk in één jaar af. Wat dit echter eens te meer bewijst, is zijn grote kundigheid en geleerdheid, omdat hij een dergelijk project in een zo korte tijd wist af te ronden.

Erasmus eerste editie was met haast uitgevoerd, echter zijn vier latere edities waren dat niet! Erasmus heeft de rest van zijn leven (20 jaar) besteed aan het bewerken, herzien en corrigeren van zijn ‘met haast gedane’ eerste editie. Daar komt bij dat de meeste eerste edities, van wat voor een werk dan ook, printfouten en andere foutjes bevatten, die in latere edities gecorrigeerd worden. En weet u wat nu schitterend is? De fouten in Erasmus’ eerste editie bleken van ondergeschikte aard te zijn. Met haast gedaan, die eerste editie, en dan ook nog onbelangrijke fouten. Erasmus moet een groot geleerde geweest zijn! Hierin zien we overigens de leiding van de Heere God in het bewaren van Zijn Woord!

Daar komt het volgende nog bij. De eerste editie mag met haast gedaan zijn, en daardoor misschien iets minder zorgvuldig, maar wat dan nog? NIEMAND HEEFT DIE EERSTE EDITIE VAN DE TEXTUS RECEPTUS GEBRUIKT OM EEN BIJBELVERTALING TE MAKEN!!! Luther gebruikte een herziene en verbeterde tweede editie om zijn Duitse Nieuwe Testament te vertalen, en niet de eerste. Laat de vijanden van de King James 1611 (en de Statenvertaling) één belangrijke vertaling noemen, die in zijn geheel op die eerste editie van de Textus Receptus van Erasmus berust.

De Stephanus Tekst, derde editie, die voor de Textus Receptus en de King James 1611 van belang is, werd bewerkt uit de vierde en de vijfde editie van Erasmus’ Textus Receptus, en niet van zijn eerste editie.

Theodore Beza heeft tussen 1565 en 1604 na Chr. 9 edities van het Griekse Nieuwe Testament gepubliceerd. De meest belangrijke edities waren die van 1565, 1582, 1588-9 en 1598 na Chr. Beza’s Griekse Teksten verschillen slechts heel weinig van de vierde editie van Stephanus uit 1551 na Chr. De vertalers van de King James 1611 hebben de teksten van Beza (met name die van 1588-9 en 1598 na Chr.) het meest gebruikt. In 1624 publiceerden de gebroeders Elzevir een Tekst die gebaseerd was op de Beza 1565 editie.

Wij zijn het dus eens met Dean Burgon die schreef dat het argument van de haast waarmee Erasmus zijn eerste editie maakte, dat gebruikt wordt om de betrouwbaarheid van Erasmus’ Tekst in twijfel te trekken, slechts bedoeld is om lezers te misleiden en zand in de ogen te werpen. Op deze manier wordt, aldus Dean Burgon, de aandacht van de lezers afgeleid van de werkelijke problemen die er zijn, en worden de feiten verduisterd. Laat u geen rookgordijn voorhouden!

Had Erasmus toegang tot de moderne handschriften, net zo als de moderne vertalers dat hebben? Zo ja, maakte hij gebruik van deze moderne handschriften?

Erasmus had de beschikking over de meeste handschriften, en dezelfde handschriften, waar de moderne vertalers ook over beschikken, behalve dan Codex Sinaïticus, dat niet eerder dan de helft van de 19e eeuw ontdekt werd.

Vaak wordt gezegd dat Erasmus geen kennis had van de Alexandrijnse manuscripten. Deze opmerking is echter GEDEELTELIJK waar. De Sinaïticus was weliswaar nog wel niet ontdekt (alhoewel Erasmus weldegelijk toegang had tot het Sinaïticus-type teksten) en, zo zegt men dan: “de Vaticanus, sinds de 15e eeuw in Rome in de bibliotheek van het Vaticaan, was niet beschikbaar voor buitenstaanders tot het begin van de 20e eeuw”. Dat laatste is echter niet waar! Eramus had toegang tot Teksten van de Codex Vaticanus, en verwierp ze, omdat hij wist hoedanig deze vervalst waren. Erasmus, als anti-katholiek in zijn denken, verwierp Codex Vaticanus.

Erasmus was, van zijn vroegere jaren, een persoonlijke vriend van Paus Leo X en had, ook vanuit zijn reputatie als wetenschapper, toegang tot elke bibliotheek in Europa, INCLUSIEF DE BIBLIOTHEEK VAN HET VATICAAN. Daarnaast waren er verschillende wetenschappers, zoals Paulus Bombasius en Sepulveda bijvoorbeeld, die Erasmus verschillende teksten uit de Vaticanus toezonden.

Ook de vertalers van de King James 1611 hadden de lezingen van het handschrift Vaticanus voor zich, maar ook zij verwierpen ze, evenals Erasmus. Erasmus had tevens toegang tot Codex D, Codex Bezae, maar ook die verwierp hij. Hetzelfde geldt ook hier voor de vertalers van de King James 1611.

Was Erasmus bekend met de variant lezingen in de handschriften?

Ja, Erasmus was heel goed geïnformeerd als het gaat om variant lezingen. In zijn schrijven behandelt Erasmus probleempassages als: Mathh. 6 : 13 (het eind van het gebed des Heeren); Matth. 19 : 17 – 22 (het gesprek van de rijke jongeling met Jezus); Mark. 16 : 9 – 20, Erasmus verdedigt het traditionele eind, zoals wij dat in de King James 1611 en onze Statenvertaling vinden; het ‘Ere zij God…’ in Luk. 2 : 14; de vrouw die op overspel betrapt is (Joh. 7 : 53 – 8 : 11); en 1 Tim. 3 : 16, over de verborgenheid der godzaligheid.

Door zijn studie van Jerome (de samensteller van de (Roomse) Latijnse Vulgaat!), en de andere ‘kerkvaders’, was Erasmus zeer goed op de hoogte van de variant lezingen. Erasmus had werken van onder andere Jerome, Cyprianus, Irenaeus, Ambrosius, Augustinus en Origenes e.a. bewerkt en uitgegeven. Erasmus was dan ook zeer goed op de hoogte van hun aanhalingen uit de Schrift. In 1505 verzorgde hij de uitgave van Valla’s “Annotations on the New Testament”, wat een eerste uitgave was op het gebied van de Schriftkritiek.

Hoe was Erasmus in geestelijk opzicht? Was hij een geestelijk mens?

Erasmus heeft nooit geschreven over een duidelijke geloofsovertuiging of –ervaring in zijn eigen leven. Luther zag de zwakte en geestelijke armoede van Erasmus, alhoewel deze opmerking van Luther getekend kan zijn door Luthers tegenstand tegen Erasmus’ geloof in de vrije wil van de mens (terwijl de Bijbel heel duidelijk laat zien dat de mens een vrije wil heeft om Jezus Christus aan te nemen of niet). Luther heeft Erasmus hier zelfs grondig op aangevallen. Uit enkele geschriften van Erasmus blijkt wel degelijk een heel hoog geestelijk gehalte. Tyndale zag veel in Erasmus’ ‘Enchiridon’ (Handleiding van een Christen soldaat), en vertaalde het in het Engels. Enchiridon was een korte, op de Schrift gebaseerde, oproep voor Christelijke moraal voor de gewone man. Een kritisch werk ten opzichte van de praktijken van de Kerk. Tyndale gaf tevens hoog op over Erasmus’ ‘Treatise on Preparation for Death’.

Erasmus heeft een interessante passage geschreven in het voorwoord van zijn Griekse Testament. Een passage dat respect en liefde laat zien voor de Schrift, dat dat van de gemiddelde tekstcriticus overtreft:

“Deze heilige bladzijden laten het levende beeld zien van Zijn Geest. Zij geven u Christus Zelf, sprekend, genezend, stervend, opstaand, de hele Christus in een Woord; zij geven Hem aan u, in een vertrouwelijkheid, die zo dichtbij komt, dat Hij minder zichtbaar zou zijn, wanneer Hij voor uw ogen zou staan.”

Deze passage laat opnieuw Erasmus’ anti-Roomse houding zien. De Rooms-katholiek zoekt niet voor Christus in de Schrift. Zij zoeken Hem met name in de sacramenten en in de rituelen van de kerk. Naast de Schrift kent men in Rome het gezag van de Paus en het gezag van de traditie van de kerk. Erasmus had in de eerste plaats liefde voor de Schrift, en van daaruit wist hij dat het gezag van Paus en traditie onschriftuurlijk was!

Was Erasmus een humanist?

Hier weer één van de meest gehoorde aanvallen op Erasmus, en wel een hele misleidende. Was Erasmus een humanist? Erasmus was geen humanist, in de betekenis van het woord, zoals wij dat vandaag de dag kennen. Erasmus was echter wel een humanist in zijn tijd, vanuit het oogpunt van de Renaissance. Hij studeerde namelijk de klassieken, klassieke cultuur en onderwijs. Andrew Brown, van het ‘Trinitarian Bible Society’, geeft de juiste definitie in deze context:

“Erasmus was een ‘Christen humanist’ van zijn jeugd tot zijn dood. Het gebruik van het woord humanist tijdens de Renaissance en de Reformatie, heeft in het geheel niets te maken met de vorm van atheïsme waar het vandaag de dag voor gebruikt wordt. Een humanist, in die perioden van de geschiedenis, was simpelweg iemand die geïnteresseerd was in klassieke literatuur, cultuur en onderwijs, als middel om een hogere beschavingsstandaard te bereiken. Stephanus, Calvijn en Beza waren in feite allen, in die betekenis, humanisten. Het zijn deze humanistische idealen die de Westerse wereld in opeenvolgende eeuwen in grote mate gevormd hebben, vermengd met de leer van het Christelijke Evangelie.”

Nu kunnen we een discussie starten over de waarde van de klassieken in het licht van de Bijbel, maar dan belanden we op een zijspoor. Onderwijs en wetenschap kunnen inderdaad van Gods Woord afleiden, zoals uit de Bijbel blijkt (1 Tim. 6 : 20), maar waar het nu om gaat: Humanisten in de tijd van de Reformatie waren dus niet per definitie ongelovig, atheïstisch. En wanneer we de citaten van Erasmus bekijken, die al eerder in deze studie aangehaald zijn, dan blijkt Erasmus een zeer gelovige man te zijn, die zijn vertrouwen stelde op het volbrachte werk van Jezus Christus.

DeLamar Jensen definieert in zijn ‘Reformation Europe’ het ‘Christen humanisme’ uit de Reformatie, als het “benadrukken van de studie van de geschiedenis en een ‘terugkeer naar de bron’, wat de Bijbel betekent. Zij hadden meer toewijding aan de Schrift dan de Italiaanse humanisten”.

Het Renaissance (Reformatie) humanisme was anti-Rooms. Europa herrees uit het Satanische rijk (Middeleeuwen), waarin Rome over Europa regeerde. Cultuur en onderwijs hadden daaronder geleden, en de humanisten waren vastbesloten om hen nieuw leven ‘in te blazen’.

Waarom verwierp Erasmus de Vulgaat?

Dat Erasmus de Vulgaat verwierp is een historisch feit. Er zijn verscheidene redenen waarom hij het verwierp. Hij ontdekte de 4e eeuwse vervalsing van de Alexandrijnse manuscripten, waarop de Vulgaat gebaseerd was, inclusief het manuscript Vaticanus. Tevens was hij tegen de duidelijke Roomse draai die verschillende passages in die vertaling kregen. Het tegen de Vulgaat zijn, was een zeer anti-katholieke daad in zijn dagen. Een ‘goede katholiek’ had dat nooit gedaan. Maar Erasmus, de ‘slechte katholiek’ deed het wel, en werd ervoor veroordeeld. Zijn werken kwamen op een lijst verboden boeken!

Hoeveel edities zijn er van Erasmus’ Textus Receptus verschenen?

Vijf edities zijn er verschenen.

De eerste editie in 1516 na Chr.

• Snel gedaan.
• Erasmus was er niet tevreden over.
• Niet gebruikt door welke vertaler dan ook, geen enkele Bijbelvertaling is er op gebaseerd.
• Deze editie was binnen drie jaar uitverkocht.

De tweede editie in 1519 na Chr.

• Een herziening van de eerste editie.
• Meer dan 400 veranderingen, maar toch nog steeds drukfouten aanwezig. Gezien de mogelijkheden van de druktechnieken in die tijd, worden drukfouten in elke publicatie van die tijd verwacht.

Tevens maakte Erasmus gebruik van:

• Codex Aureus, geleend door de Koning van Hongarije.
• Twee manuscripten van de ‘Austin Priority of Corsidonk’.
• Een Grieks handschrift geleend van het klooster te Mt. Saint Agnes.

Luther gebruikte deze tweede versie voor zijn Nieuwe Testament, alhoewel niet uitsluitend.

De derde editie in 1522 na Chr.

• Deze editie bevatte ook 1 Joh. 5 : 7, naar aanleiding van P61.
• Gebruikt door Tyndale.
• De basis voor Stephanus’ eerste editie van 1546 na Chr.

De vierde editie in 1527 na Chr.

• Deze editie bestond uit drie kolommen: Grieks, de Latijnse Vulgaat en Erasmus’ eigen Latijnse vertaling.
• 7 handschriften gebruikt.

De vijfde editie in 1535 na Chr.

• De Vulgaat weggelaten.
• Bijna identiek aan de derde en vierde editie van Stephanus; verschilt weinig van zijn vierde editie.
• De King James 1611 is gebaseerd op deze Textus Receptus, langs de lijn van Stephanus, en zeker niet op de eerste snel gemaakte Textus Receptus.
• De nieuwe en herziene druk van de Textus Receptus heeft 69 herdrukken gezien, voordat Erasmus stierf.

Had Erasmus niet slechts enkele late manuscripten om mee te werken?

Welke manuscripten gebruikte Erasmus? Hij was altijd aan het werk, altijd aan het verzamelen, vergelijken en publiceren. Hij classificeerde de Griekse manuscripten en las de ‘Kerkvaders’. Door zijn reizen kwam hij in contact met alle intellectuele stromingen van zijn tijd. Hij zocht gedurende al zijn reizen naar manuscripten, en leende ze indien mogelijk van iedereen. Zijn tekst was grotendeels gebaseerd op de manuscripten uit Bazel, maar bevatte ook lezingen van andere manuscripten waar hij toegang tot had. Hij verzamelde vele Griekse handschriften van het Nieuwe Testament, en werd omgeven door commentaren en vertalingen door de geschriften van Origenes, Cyprianus, Ambrosius, Jerome, Augustinus, en anderen. Erasmus had toegang tot de Codex Vaticanus, maar verwierp de teksten daarvan, die varieerden met de Byzantijnse tekst. Tevens had hij toegang tot de manuscripten D, Codex Bezae, maar hij verwierp die ook. De vertalers van de King James 1611 hadden ook de beschikking over deze manuscripten, maar evenals Erasmus verwierpen zij deze. De teksten van deze manuscripten, die men tegenwoordig in hoog aanzien houdt (na 1880 na Chr), zijn grotendeels de teksten zoals ze in de Rooms-katholieke Vulgaat staan. De Hervormers kenden deze teksten, en verwierpen ze. De afkomst van Erasmus zogenaamd late manuscripten, zoals men altijd beweerd, gaan dus wat betreft ouderdom ver terug in de tijd. De tekst die Erasmus koos, had een betrouwbare geschiedenis in de Griekse en Syrische Kerken, en in de gemeenten van de Waldenzen. Erasmus wist wat het Rooms-katholicisme inhield, en wist welke teksten onder invloed van het Roomse gedachtegoed vervalst waren. De duistere Middeleeuwen beginnen officieel pas in 500 na Chr. (tot 1500 na Chr.). Het Roomse gedachtegoed was onder de zogenaamde ‘Kerkvaders’ echter al veel eerder aanwezig. Zie de pagina over Kerkgeschiedenis. De Reformatie-Bijbel was dus een duidelijke breuk met het Roomse systeem van afgoderij (Zie de online boeken over de ‘kerk’geschiedenis!). Wanneer men vandaag de dag dus teruggaat via Vaticanus (Vulgaat) en Sinaïticus, komt men weer uit bij Rome. Vandaar de bloeiende oecumene, althans in ieder geval de interesse ervoor, vandaag de dag!

Erasmus gebruikte voor zijn eerste editie van de Textus Receptus in hoofdzaak een deel van de betrouwbare manuscripten voor zijn Textus Receptus (de manuscripten 2 en 2ap). De andere manuscripten (de manuscripten 1 en 4ap) ook wel, maar in mindere mate.

Erasmus’ vroegste manuscripten gaan terug tot de 5e eeuw na Chr. Charles J. Ellicott, heeft het volgende over de Textus Receptus gezegd:

“De handschriften, die Erasmus gebruikte, verschilden slechts in kleine en onbetekenende details van de rest van de verzameling van manuscripten die er bestaat. Vanuit dit feit wordt de ouderdom van Erasmus’ Griekse tekst veel hoger dan Erasmus’ afzonderlijke manuscripten”.

De vraag is dus niet: ‘Hoe oud waren de manuscripten, die Erasmus gebruikte?’ Maar eerder: ‘Bewaren deze zogenaamde late manuscripten op een accurate wijze de originelen?’ Erasmus’ manuscripten waren een deel van de traditionele stroom manuscripten, die door de hele geschiedenis heen door kinderen van God geaccepteerd zijn. De ouderdom van een afzonderlijk manuscript is in die zin niet belangrijk, maar eerder hun nauwkeurigheid in bewaring. Hiervan kunt u genoeg lezen in onder andere de pagina over Vaticanus en Sinaïticus.

En 1 Johannes 5 : 7 en 8 dan, hoort dat dan in de Bijbel thuis?

De tekst 1 Joh. 5 : 7 en 8, die Erasmus in de Griekse Tekst van het Nieuwe Testament heeft opgenomen, hoort daar thuis! Er is voldoende bewijs voor. Niet alleen Codex 61, maar tevens Codex Ravianus. Tevens wordt de tekst in de kanttekeningen gevonden van de Griekse manuscripten 88 en 629. De tekst wordt door verschillende 'kerkvaders' uit de oudheid in hun werken geciteerd: Cyprianus bijvoorbeeld (meer dan 60 jaar voor Vaticanus en Sinaïticus), Cassiodorus, en anderen. Tevens wordt deze tekst gevonden in de Oude Latijnse Tekst (dus hier NIET de Roomse Vulgaat) manuscript R, welke meer dan 100 jaar voor Vaticanus en Sinaïticus geschreven werd (voor hen die waarde hechten aan de ouderdom, wat niet altijd van doorslaggevende betekenis hoeft te zijn!).

Waarom gebruikte Erasmus dan toch enkele teksten uit de Vulgaat?

Heeft Erasmus teksten gebruikt uit de Vulgaat? Ja, dat klopt. Echter, dit waren niet ‘grote delen’, zoals men wel beweert, maar enkele delen, waarvan de belangrijkste zijn: Matth. 10 : 8; 27 : 35; Joh. 3 : 25; Hand. 8 : 37; 9 : 5, 6 en 20 : 28; Rom. 16 : 25 - 27 en Openb. 22 : 19. Maar zijn deze teksten daardoor fout in de Textus Receptus? NEE! Erasmus was op de hoogte van alle bronnen, die hij nodig had om een Grieks Nieuw Testament samen te stellen. Erasmus had zelfs toegang tot de bibliotheek van het Vaticaan en tot de Vaticanus, zoals we gezien hebben. Erasmus verwierp echter de Roomse manuscripten en in principe de Latijnse Vulgaat. En dan komt het: Erasmus Griekse Tekst komt niet zo zeer overeen met de Latijnse Vulgaat, maar komt overeen met de Oude Latijnse tekst van de Albigenzen en de Waldenzen, mensen die in de Middeleeuwen door de Rooms-katholieke Kerk (met haar Vulgaat) vervolgd werden. Van deze Oude Latijnse Tekst valt aan te tonen dat het dezelfde oorsprong heeft als de Textus Receptus. Deze Oude Latijnse tekst dateert van voor de Latijnse Vulgaat en van voor de valse Vaticanus en Sinaïticus. Erasmus had deze gegevens reeds gebruikt, voordat hij zijn Griekse tekst samenstelde, en kon dus aangeven wanneer de Vulgaat het bij het rechte eind had of niet.

Wanneer we Gods beloften in Zijn Woord zien, dat Hij Zijn Woord voor ons zou bewaren, dan mogen we geloven dat de Heere Erasmus geleid heeft in het samenstellen van de Textus Receptus, de Alexandrijnse en Roomse vervalsingen verwerpend, waardoor wij Gods Woord hebben ontvangen in de Reformatie-tekst.

Enkele van de gebruikte bronnen door de Engelstalige auteur:

• Ronald Bainton, Erasmus of Christendom, New York: Charles Scribner's Sons.
• John William Burgon, The Revision Revised, Dean Burgon Society, Box 354, Collingswood, New Jersey 08108.
• David Cloud, Myths About the King James Bible: Erasmus Was a Humanist, Oak Harbor WA: Way of Life Literature, 1986, 1993.
• David Cloud, Myths About the King James Bible: Reformation Editors Lacked Sufficient Manuscript Evidence, Way of Life Literature: Oak Harbor WA, 1992
• Charles John Ellicott, The Revisers and the Greek Text of the New Testament, by Two Members of the New Testament Company, 1882.
• David Otis Fuller, ed. Counterfeit or Genuine? Grand Rapids: Grand Rapids International Publications, 1975, 1978.
• David Otis Fuller, ed. Which Bible? Grand Rapids: Grand Rapids International Publications, 1970, 1975.
• Samuel Gipp, The Answer Book, Shelbyville, TN: Bible and Literature Missionary Foundation, 1989.
• William Grady, Final Authority, Schereville, IN: Grady Publications, 1993.
• DeLamar Jensen, Reformation Europe, Lexington, MA: D.C. Heath, 1981, 1992.
• Frank Logsdon, "From the NASV to the KJV," The Baptist Challenge, March, 1992.
• Hugh Pope, English Versions of the Bible, St Louis: B. Herder Book Co., 1952.
• A.T. Robertson, An Introduction to the Textual Criticism of the New Testament, Nashville: Broadman Press, 1925.
• Thomas Strouse, "The 19th Century Baptists, Bible Translations and Bible Societies," Tabernacle Baptist Theological Journal, Summer, 1994, Vol. 1, No. 2.

Enkele gegevens door vertaler toegevoegd uit onder andere:

• ‘The History of the New Testament Church’, Volume I, 4 B.C. - 1600 A.D. Peter S. Ruckman, Bible Baptist Bookstore, Pensacola, USA, 1982, o.a. blz. 391 - 394.
• ‘Which Bible?’ David Otis Fuller, Institute for Biblical Textual Studies, Michigan, USA, 1970, o.a. blz. 209 – 213
• ‘The Answer Book’, Samuel Gipp, Shelbyville, TN: Bible and Literature Missionary Foundation, 1989.
• ‘The ‘Errors’ in the King James Bible’, Peter S. Ruckman, Bible Baptist Bookstore, Pensacola, Florida USA, 1980.